چرا بعد از صرف ناهار احساس خواب آلودگی می کنیم؟

چرا بعد از صرف ناهار احساس خواب آلودگی می کنیم؟

پس از خوردن ناهار و بازگشت به کار بسیاری از ما احساس خواب‌آلودگی می‌کنیم. اما دلیل این مسئله چیست؟ در این مطلب در مورد این موضوع بحث می‌کنیم.

این‌که پس از خوردن ناهار کمی احساس خواب‌آلودگی کنیم، امری طبیعی است. برخی به اشتباه فکر می‌کنند که این موضوع به دلیل مصرف غذاست. برخی دیگر معتقدند دلیل این موضوع تغییر در جریان خون از مغز به سمت معده به‌منظور کمک به هضم غذاست. گرچه این دلایل محتمل به نظر می‌رسند، اما به نظر می‌رسد مسئله از جای دیگری آب می‌خورد. اگر این دلایل یعنی کمک به هضم غذا یا مصرف غذا اثرگذار بود، چرا افراد پس از صرف یک صبحانه کامل یا خوردن شام تا این حد احساس خواب‌آلودگی نمی‌کنند؟ حقیقت این است که این خواب‌آلودگی ربطی به وعده غذایی ندارد و دلیل آن موضوع دیگری است.

برخی معتقدند عناصری درون غذا وجود دارد که باعث خواب‌آلودگی می‌شود. برای مثال، آن‌ها می‌گویند که مقادیر اندکی از هورمونی با نام ملاتونین در غذا وجود دارد. بسیاری هم در رد این موضوع می‌گویند که گرچه ملاتونین نقش مهمی در زمان‌بندی خواب بازی می‌کند، اما مقادیر اندک آن تاثیر مشخصی نمی‌تواند روی فرد بگذارد. همچنین غذاهای دیگری وجود دارند که فاقد این هورمون‌اند، اما فرد پس از خوردن آن‌ها هنگام ناهار، دچار خواب‌آلودگی می‌شود. آن‌چه مشخص است، این موضوع است که خود غذا تاثیر خاصی روی خواب‌آلودگی پس از صرف ناهار ندارد و این مسئله بیش‌تر به زمان‌بندی طبیعی و ذاتی بدن ربط دارد که گرایش آن پس از ناهار به خواب بیش‌تر می‌شود.

دو پدیده برای توضیح این مسئله قابل ذکر است: هم‌ایستایی خواب و ریتم شبانه‌روزی. هم‌ایستایی خواب به دلیل ساخته شدن تدریجی یک ماده شیمیایی درون مغز با نام آدنوزین است. هر چه فرد زمان بیش‌تری بیدار بماند، آدنوزین بیش‌تری ترشح می‌شود و فرد میل بیش‌تری به خواب پیدا می‌کند. این موضوع قبل از زمان خواب در شب به بیش‌ترین حد خود می‌رسد، اما میزان آن در بعد از ظهر یعنی بعد از ناهار در مقایسه با ساعات دیگر بالاتر است.

فرایند دوم که به طور غیرمستقیم باعث خواب‌آلودگی پس از صرف ناهار می‌شود، ریتم شبانه‌روزی است. ریتم شبانه‌روزی مانند یک سیگنال هشداردهنده عمل می‌کند. این سیگنال در سراسر روز افزایش می‌یابد تا فرد بیدار بماند و افزایش سطح آدنوزین را خنثی کند. پس از ۷ تا ۹ ساعت پس از بیدار شدن در صبح، یعنی اوایل بعد از ظهر، یک شیب در این الگوی هشداردهنده اتفاق می‌افتد و در نتیجه فرد احساس خواب‌آلودگی می‌کند. این دو عامل به‌عنوان مهم‌ترین دلایل احساس خواب‌آلودگی بعد از صرف ناهار اعلام شده‌اند.