مسئولیت در زندگی مشترک از جمله وظایف بسیار سنگین و حساس می‌باشد که زیرمجموعه مسئولیت‌های اجتماعی و تدبیر منزل است.
همان‌طور که در هستی هیچ ذره‌ای نیست که بیهوده آفریده شده و دارای وظیفه‌ای نباشد، انسان نیز که گل سرسبد آفرینش است، در قبال خداوند، خود و دیگران مسئولیت‌های عظیمی بر عهده دارد. تفاوت وظایف انسان با سایر موجودات مثل جماد، نبات و حیوان آن است که مسئولیت‌های آنها غیر‌اختیاری و جبری است. یعنی این موجودات و حتی موجودات مجرد مانند فرشتگان به گونه‌ای از روی اجبار انجام وظیفه می‌کنند. اما مسئولیت آدمی به اختیار خود اوست. خداوند در سوره‌ی انسان آیه 3 می‌فرماید: «انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا؛ ما راه حق و باطل را به او نشان دادیم. می‌خواهد هدایت پذیرد (مسئولیت‌هایش را انجام دهد) یا کفران (نعمت) کند.»
سه گونه مسئولیت انسان
1- مسئولیت عبودی که وظیفه بین او و خدایش می‌باشد. مثل: نماز، روزه، حج، زکات و…
2- مسئولیت فردی که دو قسمت است:
الف) وظیفه‌ای که انسان نسبت به اعضا و جسم خویش دارد. یعنی وظیفه حفظ صحت جسم برای استفاده صحیح از آن جهت تعالی روح.
ب) وظیفه تکامل و حفظ روح از بیماری‌های معنوی و رذیلت‌های اخلاقی مثل بی‌ایمانی، ستم، حسادت و…
3- مسئولیت اجتماعی که به دو شاخه تقسیم می‌شود:
الف) وظایف مربوط به امور خانواده و افراد آن (تدبیر منزل)
ب) وظایف مربوط به جامعه و افراد آن.
مسئولیت در زندگی مشترک از جمله وظایف بسیار سنگین و حساس می‌باشد که زیرمجموعه مسئولیت‌های اجتماعی و تدبیر منزل است. همسرداری و تربیت فرزند دارای آداب و احکام ویژه‌ای در اسلام است و افراد خانواده دراین‌باره وظایف و جایگاه مشخصی دارند که فقط با انجام درست آن مسئولیت‌ها و عدم‌جابجایی نقش‌ها در خانواده می‌توان در خانه محیطی سالم و متعالی فراهم کرد. خداوند در سوره‌ی زمر آیه 15 می‌فرماید: «همانا زیان‌کارترین افراد کسانی هستند که خود خانواده خود را بر اثر عدم تربیت صحیح یا کوتاهی در آن در روز قیامت به زیان انداختند. هان! این همان خسران و زیان آشکار است.»
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «برای هریک از کارکنان منزل کاری معین کن و مسئولیت آنها رابر عهده‌شان بگذار. وقتی وظیفه خود را فهمیدند به امید دیگران از زیر کار، شانه خالی نمی‌کنند.» (غررالحکم-ص145)
اثرات مسئولیت‌پذیری
مسئولیت‌پذیر بودن باعث انجام بهتر و صحیح‌تر کارها می‌شود. اشخاص وظیفه‌شناس به‌علت پاسخ‌گو بودن در مقابل کارهای‌شان قابل‌اعتمادترند و این جلب‌اعتماد از زمینه‌های پیشرفت آنها به‌شمار می‌رود. این ویژگی مهم روند پیشرفت‌های فردی و اجتماعی و تعاملات بین افراد را سرعت می‌بخشد و بر میزان اعتبار اجتماعی شخص می‌افزاید و به او احساس ارزشمند بودن و عزت‌نفس می‌دهد. زندگی با یک همسر وظیفه‌شناس و مسئولیت‌پذیر بسیار لذت‌بخش‌تر از زندگی با فردی بی‌مسئولیت و بی‌وجدان است.
متاسفانه به علت تغییر ساختار فرهنگی خانواده‌ها در جامعه ایرانی برخی از والدین، فرزندان خود را برای مسئولیت‌پذیری در زندگی تربیت نمی‌کنند و وقتی فرزندان آنها به سن ازدواج می‌رسند، به علت ترس از قبول وظایف راضی به ازدواج نمی‌شوند. یکی از دلایل بالا رفتن سن ازدواج، همین عدم مسئولیت‌پذیری جوانان می‌باشد.
جوانان باید بدانند که پس از ازدواج نوع مسئولیت‌های آنها تغییر می‌کند و تفاوت ویژه‌ای با دوران مجردی دارد. دیگر نباید تنها نظرات خود را مهم بدانند و اعمال کنند و باید به عقیده همسر آینده خود نیز توجه داشته باشند، حتی اگر نظراتی متفاوت با یکدیگر دارند در نهایت به‌صورت مشترک تصمیم‌گیری کنند. از سوی دیگر آگاه باشند با ازدواج به تعهدات و قیدوبندهای آنان اضافه می‌شود برای همین لازم است زوجین هر دو حس مسئولیت‌پذیری داشته باشند.
فکر می‌کنید چرا برخی از ازدواج‌ها محکوم به شکست است؟ حس وظیفه‌شناسی دیدگاه فرد را نسبت به مشکلات بازتر و شجاعت او را در برخورد با سختی‌ها بیش‌تر می‌کند. پذیرفتن مسئولیت از کودکی و نوجوانی در بزرگسالی از انسان فرد شجاع‌تر و مدبرتری می‌سازد که می‌تواند با اندیشه و تفکر محیطی مثل خانواده را با برنامه‌ریزی صحیح مدیریت کند.
البته وظیفه‌شناسی در ازدواج و تشکیل زندگی مشترک نیازمند بلوغ جسمانی، عاطفی، اجتماعی و تا حدودی اقتصادی نیز می‌باشد و در صورت عدم‌وجود هر کدام از فاکتورهای بالا فرد نمی‌تواند نقش خود را به نحواحسن ایفا کند. ازدواج بدون توجه به ویژگی مسئولیت‌پذیری حاصلی جز افزایش اختلاف و بی‌نظمی در زندگی مشترک نداشته و منجر به فروپاشی کانون گرم خانواده در آینده خواهد شد.
چند نکته مهم؛
اگر می‌خواهید در زندگی آینده خود فردی مسئولیت پذیر باشید بهتر است به این موارد توجه کنید؛
– سعی کنید همیشه در کارها اعتماد‌به نفس داشته باشید.
– همیشه آن‌چه در توان دارید برای انجام وظایف خود به کار گیرید.
– با کمال شجاعت اشتباهات خود را بپذیرید.
– برای جبران شکست‌هایتان تلاش کنید.
– همیشه انتقادپذیر باشید و ظرفیت شنیدن انتقاد را نیز داشته باشید.
– برای رسیدن به اهداف خود برنامه‌ریزی کنید.
– با وظیفه‌شناسی نشان دهید صلاحیت و شایستگی انجام کارهای محوله را دارید.
– قبل از انجام هرکار قدری تأمل داشته باشید و اندیشه کنید تا بتوانید بهترین نتیجه را در کوتاه‌ترین زمان کسب کنید.
ادامه مطلب / دانلود
