فواید پونه از زبان ابوعلی سینا

حکیم ابوعلی سینا در فواید پونه بر تاثیر آن بر مزاج و دردهای شکم و معده تاکید می‌کند و آن را دورکننده حشرات نیز می‌داند.

ابوعلی‌سینا و به استناد مطالب جلد دوم کتاب قانون، حکیم بزرگ ایرانی با برشمردن انواع پونه می‌گوید که پونه گوهری است لطیف و پونۀ کوهی از پونۀ جویباری قوی‌تر است.

به گفته او تندی و تلخی که پونه دارد بسیار نرم‌کننده است و بویژه پونه کوهی در نرمش دادن موثرتر از جویباری است. خون را به سوی پوست می‌کشد و قرحه‌آور است. پونه را تنها خورندف عرق ریز است و بسیار گرمی‌بخش . مواد را از ژرفای تن جذب می کند. تکه‌کننده و خشکاننده و گرم‌کننده است.

پونه، بویژه پونۀ سبز را هم‌چنین با شرابی بپزند و بر پوست نهند تا لکه‌های سیاه و خونی را که زیر پلکها پیدا می‌شود از بین ببرد.

خواص پونه در درمان دردهای بدن

برای درمان درد مفاصل آب‌پزش را بخورند. کوفتگی ماهیچه و پیرامون ماهیچه را برطرف می‌کند. ضماد پونه که پوست را می‌سوزاند هم داروی عرق‌النساء است. ضماد پونه مزاج اندام را تغییر می‌دهد و جاذبی است که از ژرفا جذب می‌کند. هم‌چنین پونه را بخورند و به دنبالش آب پنیر سر کشند و چندین روز پی در پی تکرار کنند که در علاج پاغر و واریس مفید است. پونه‌ای که (غلیجن) نام دارد نیز خوردنش داروی ترنجیدگی و مالیدنش بر پوست که خون را بسوی پوست می‌کشد علاج نقرس است.

چون پونه هم تحلیل‌برنده و هم تکه‌کننده و نرمی‌بخش است خوردنش در علاج جذام هم مفید است.

افشره‌اش کرم گوش را از بین می‌برد و پونه کوهی داروی زخم دهان است و ریختنی‌ها را از سوراخ بینی بیرون سازد. سوختۀ غلیجن هم لثه را استوار سازد.

آب‌پز پونه علاج بلند نفسی (انتصاب النفس) است. پونه تنها و بویژه اگر با انجیر خورند سینه را از خلط‌های غلیظ و لزج پاک می نماید. درمان درد دنده است و کوهی از جویباری در این باره موثر تر و غلیجن همه این کارها را می‌کند. سرکه را بر پونه پاشند یا پونه‌ای که تازه در سرکه ریخته‌اند به بینی غش‌کرده نزدیک کنند تا از بوی آن به هوش آید. پونۀ شاک هم در علاج تپش قلب مفید است.

هر پونه‌ای و بویژه پونۀ کوهی بی‌اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می‌برد و سکسکه را تسکین می‌دهد. پونه که زداینده و باز کننده و نرم‌کننده مواد صفرایی و سودایی است، خودش و آب‌پزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانی خود را با آب پز و پونۀ کوهی شستشو دهد عرق کند و سود بیند و اگر پونه را با انجیر خورند داروی استسقا است.

آب پز پونه برای پیچش و درد روده و قی و اسهال شدید مفید است. پونۀ بیابانی هم مسهلی ملایم است، بنفع زهدان است، کرم و بویژه کرمهای ریز را می‌کشد.

بیمار تب و لرز اگر هم آب‌پز پونه خورد، یا پونه را در روغن بپزد و از آن روغن بر تن مالد بسیار نفع بیند.

خواص پونه در درمان بیماریها

خوردن و ضماد گذاشتن پونه پادزهر حشرات است. ضمادش تقریباً کار داغ‌گذاری را انجام می‌دهد. کسی که سم خورده اگر پونه را با شراب بخورد سم را از کار بیندازد. دودکردن برگ پونه هم حشرات را می‌گریزاند. گستردن برگش نیز دشمن حشرات موذی است. پونۀ بیابانی داروی نیش کژدم است و اگر در آب جوشیدۀ پونۀ کوهی را بخورند پادزهر دندان درندگان است.