معرفی غذاهای کم حجم و سالم برای سالمندان
اگرچه دوران سالمندی به ۶۰ سال و بالاتر اطلاق میشود، اما تغییرات سالمندی از سالها قبل آغاز میشود. توجه به تغذیه در این دوران به دلیل تغییر نیازهای تغذیهای بدن از اهمیت بسزایی برخوردار است. نیاز سالمندان به موادمغذی متاثر از داروها، بیماریها و پدیدههای بیولوژیکی دوران میانسالی و سالمندی …
اگرچه دوران سالمندی به ۶۰ سال و بالاتر اطلاق میشود، اما تغییرات سالمندی از سالها قبل آغاز میشود.
توجه به تغذیه در این دوران به دلیل تغییر نیازهای تغذیهای بدن از اهمیت بسزایی برخوردار است. نیاز سالمندان به موادمغذی متاثر از داروها، بیماریها و پدیدههای بیولوژیکی دوران میانسالی و سالمندی بوده و در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است.
مهمترین توصیه تغذیهای برای این سنین تهیه غذاهای ساده و کم حجم است، به طوری که تمام نیازهای فرد به موادمغذی تامین شود و در عینحال متناسب با فرهنگ مصرف او باشد.
انتخاب نوع غذا در برنامه غذایی روزانه از اهمیت خاصی برخوردار است، نکته اساسی در برنامه غذایی سالمندان، مصرف موادغذایی کم چربی و کم کلسترول مانند شیر و لبنیات کمچرب،کاهش مصرف روغن، کره، خامه و … کمنمک و پرفیبر است.
در افراد مسن مصرف روزانه شش تا هشت لیوان مایعات ترجیحا آب برای پیشگیری از یبوست و کم آبی بدن توصیه میشود، زیرا افراد مسن علیرغم نیاز واقعی به مایعات، کمتر احساس تشنگی میکنند و به همین دلیل بیشتر مستعد کم آبی و یبوست هستند.
با افزایش سن نیاز به انرژی کاهش مییابد و به همین علت نیاز متابولیسمی بدن به انرژی کمتر از سایر گروههای سنی است.
افراد مسن فعالیت بدنی کمتری دارند و در نتیجه نیازمند غذای کمتری برای ثابت نگه داشتن وزنشان هستند، برای محدود کردن دریافت انرژی، توصیه میشود غذاهای کم حجم و غنی از موادمغذی را بیشتر مصرف کنند و مصرف موادشیرین و چربیها را نیز کاهش دهند.
مصرف جگر و روغن کبدماهی برای تامین ویتامین دی در سالمندان توصیه می شود.
از آنجا که در سالمندان نیاز به انرژی کاهش مییابد، پروتئین موردنیاز بدن باید از منابع با کیفیت بالا (از لحاظ پروتئین) مانند گوشتهای کمچربی، مرغ، ماهی، سفیده تخممرغ، فرآوردههای لبنی بدون چربی یا کم چربی تامین شود.
غلات و حبوبات نیز از منابع گیاهی پروتئین هستند که اگر با هم مصرف شوند تمامی اسیدهای آمینه ضروری مورد نیاز بدن را تامین میکنند، پروتئین حدود ۱۵ درصد کل انرژی روزانه را تشکیل میدهد و توصیه میشود حدود نیمی از پروتئین مصرفی از نوع حیوانی و مصرف گوشت در سنین سالمندی باید متعادل (حدود سه نوبت در هفته) باشد.
مصرف چربیها باید در رژیمغذایی سالمندان محدود شود، دریافت چربی نباید بیش از ۳۰ درصد کل انرژی دریافتی در روز باشد، خصوصا سهم چربیاشباع شامل چربی پنهان در گوشت، انواع روغن جامد و کره باید تا حداکثر ۱۰درصد انرژی دریافتی روزانه کنترل شود.
با افزایش سن مقدار توده چربی بدن سالمندان افزایش مییابد و در نتیجه احتمال چاقی و خطر ابتلا به بیماریهایی نظیر افزایش فشارخون، دیابت و بیماریهای قلبی وعروقی افزایش مییابد.
کنترل شدید چربیخون برای سنین ۵۰ تا ۷۰ سال مفید است و به طور کلی باید میزان کلسترول مصرفی کمتر از ۳۰۰ میلیگرم در روز باشد.
جذب کلسیم و ویتامین D بدن با افزایش سن کاهش مییابد، با افزایش سن نیاز بدن به مصرف منابع غنی کلسیم (مانند شیر و لبنیات) و ویتامین D افزایش و ازطرف دیگر میزان تولید ویتامین D در پوست از طریق نور آفتاب کاهش مییابد، بنابراین مصرف جگر و روغن کبدماهی برای تامین این ویتامین توصیه میشود.
با افزایش سن، توانایی جذب ویتامین B12 بدن کاهش پیدا میکند. بنابراین مصرف مقدارمناسبی از گوشت قرمز، ماهی، شیر و تخممرغ به عنوان منابع ویتامین B12 را با در نظر گرفتن ملاحظات سلامتی فرد و بیماریهای زمینهای احتمالی، کنترل و مورد تاکید قرار دهید.
کمخونی فقرآهن در سالمندان نسبت به افراد دیگر شیوع کمتری دارد، اما در افرادی که غذاهای کمانرژی مصرف میکنند یا مشکوک به سوءتغذیه هستند، شایع است.
نیاز مردان و زنان سالمند به آهن یکسان است و میزان توصیه شده روزانه به طور متوسط هفت میلیگرم است و زرده تخممرغ، گوشت، ماهی، جگر، حبوبات و سبزیهای برگ سبزتیره مانند جعفری، برگچغندر، گشنیز و بخشهای تیره برگ کاهو از منابع آهن هستند.