نگاهی دیگر به سریال "فاصله ها"؛ ساختارشکنی اخلاقی با کدام بهانه؟
وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً ما آدمیزادگان را گرامى داشتیم؛ و آنها را در خشکى و دریا، (بر مرکبهاى راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهاى پاکیزه به آنان روزى دادیم؛ و آنها …
وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى کَثیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضیلاً
ما آدمیزادگان را گرامى داشتیم؛ و آنها را در خشکى و دریا، (بر مرکبهاى راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهاى پاکیزه به آنان روزى دادیم؛ و آنها را بر بسیارى از موجوداتى که خلق کردهایم، برترى بخشیدیم.( إلاسرا 70)
انسان موجودی با منزلت و بهرهمند از قدرت عقلانی است که خود انتخاب میکند و مسئول سرنوشت خویش است. رسانهها باید آنچه مینویسند و آنچه را به تصویر میکشانند با حفظ حرمت و کرامت انسانی باشد. قدر ناشناسی منزلت انسانی، نادیده گرفتن حقوق الهی اوست، انتخاب و گزینش مناسب پیام، نوعی امانتداری است که غفلتها را میزداید و اندیشه ها را پویا میسازد و غلبه بر موانع را آسان مینماید.
کسانی که از تفکر بهره ای نبرده و اقدام به پیام رسانی می کنند مورد سرزنش خداوند قرار می گیرند(با توجه به مضمون آیه 67 سوره أنبیاء) اگر معیار آموزه های دینی است باید هنر و رسانه بسوی ارتقاء خودآگاهی و اندیشه ورزی انسانها گام بردارد و مخاطب خود را انسان مسئول و انتخابگر بداند مشروط بر اینکه او را بشناسد اما هنجارشکنان رسانه ای با نادیده گرفتن حقوق انسان ها در إلقا آنچه خود می پسندند از هیچ اقدامی دریغ نمیکنند.همواره از خدایی سخن میگویند که خیلی زود توبه ها را قبول میکند.
از دعوت به تفکر و بزرگداشت مقام انسانها به وسیله خالق هستی خبری ندارند.ارتقاء فهم مخاطب مطلوب این رسانه نیست و فقط در یک اقدام عجولانه انسان به سوی خدا فراخوانده میشود آن هم خدایی که در ترحم عوام به وسیله افرادی خاص معرفی می گردد نتیجه چنین نگرشی محرومیت انسان از رزق و معنویتی است که میتواند در رسانه به شکلی مناسب به تصویر کشیده شود و عزت و منزلت او پاس داشته شود.توبه در نزد خداوند به اندازه باور جدید مردم از شخصیت فرد توبه کننده است و این ازیک خلأ عمیق دینی در سریالهای صداو سیما حکایت میکند.
عوام زدگی و ظاهرگرایی، ترویج سکس پنهان، گستاخی و جسارت هوی پرستانه ، برهنگی و بی بندو باری و قراردادن فرزندان در مقابل والدین ثمرات آنتن های خودی و غیرخودی است که این روزها به صورت سوغات و سرگرمی از داخل و خارج کشور برای مردمان این سرزمین ارسال می شود.
مردمانی که به لحاظ پیشینه تاریخی و هم به جهت باورهای اعتقادی، از درخششی خاص برخودار بوده و هستند. فاصله رسانه ملی با درک این شایستگی ها به آن جا کشیده شده که در مقابل بی بندوباری های بدون پارازیت فارسی وان اقدام به پخش برنامه هایی نموده که مخاطب را بیشتر به تماشای ناهنجاری های دیگر رسانه ها تشویق می نماید که یکی از برنامه ها و تدابیر، سریال “فاصله ها” است.
صرف نظر از اشکالات مطرح شده در مورد این سریال، آنچه بیش از هر موضوعی باید مورد توجه قرارگیرد، پرداخت زیرکانه کارگردان و فیلمنامه نویس به رفتارهای بیتا به عنوان دختری هنجارشکن است. موسیقی متن سریال، قصد دارد مخاطب را بسوی ناگزیر بودن و توجیه رفتارهای بیتا سوق دهد. تهیه فهرستی از کارشناسان نتوانسته اقدامات غیر اخلاقی بیتا را تبیین مناسبی نماید. او شغل دارد ، خانه دارد، اما دزدی میکند، دروغ می گوید، ماشین سرقت می کندو اقداماتی از این قبیل. این یک قضاوت عجولانه نیست نتیجه این سریال هرچه باشد نمی تواند از اشتباه بزرگ و فرافکنی دختری هوی پرست جلوگیری نماید.
این هشداری است تا خانواده ها با تبیین منطقی مانع از تأثیرگذاری غیر اخلاقی این سریال شوند.اگر بیتا توسط متدینین این سریال غسل تعمید داده شود، یا در یک سانحه کشته و یا توسط پلیس دستگیر گردد، خود او مسؤل رفتارهای ناشایست و غیر اخلاقی اش می باشد.توجیه این قبیل هنجارشکنی ها به منزله قضاوت یک جانبه و پذیرش جبر اجتماعی است.
توبه بیتا باید توسط خود او و بیداری درونی اش صورت بگیرد. اوباید با مقابله با تمایلات نفسانی ثمره توجه به شعور و عزت انسانی را به جامعه نشان دهد. نباید افکار عمومی را به دنبال یحیی تعمید دهنده سرگردان نمود. حضرت امیرعلیه السلام فرموده اند هرکسی قدر خودرا نشناسد و از حدود خارج شود مردم او را سبک می شمارند :پروفسور فرامرز رفیع پور در کتاب توسعه و تضاد می نویسد:
“فقط عوامل تحریک کننده فوق نظیر نیاز زیاد ، درآمد کم ، مقایسه ، احساس بی عدالتی و فشار هنجاری نیستند که انسان را به راههای نامشروع کسب پول می کشانند.هرکسی که این نیاز شدید را داشت نمی رود دزدی کند، هرزنی که به پول احتیاج داشت ، نمی رود خودفروشی کند دو شرط دیگر در این معادله لازم است :کاهش کنترل درونی و بیرونی.” (ص 275)
ایشان درکتاب دیگری با نام آنومی یا آشفتگی اجتماعی یکی از عوامل مهم کنترل درونی را مذهب معرفی کرده اند ( ص 38). البته نه از نوع مذهبی که درسریالهای صدا و سیماترویج می شود که به اندازه یک اقیانوس وسعت دارد اما یک وجب هم عمق ندارد و فاصله اش با آنتن های بیگانه بسیار اندک است. تحمیل جبر اجتماعی، تسلیم پذیری بی چون و چرای انسانی و نادیده گرفتن اراده فرد در سرنوشت خود در آموزه های دینی و جامعه شناسی بومی ما چندان پذیرفته نیست.
هر جامعه ای باتوجه به آموزه های دینی و اجتماعی خود در راه کنترل درونی و بیرونی فرد و جامعه اقدام می کند هر چند صدا و سیما سالهاست که خردورزی و اندیشیدن را فقط در شبکه چهار پنهان نموده شاید پخش سریال زیبا و ماندگار بازگشت به خوشبختی در شبکه سه راه امیدی باشد بر باز شدن این گنج پنهان و آموزشی باشد بر فیلمنامه نویسان ویژه صداو سیما که به جای تفکر در آموزه های دینی و اجتماعی،زنگ انشاء را به عنوان سریال شبانه به مردم تحمیل می کنند.
