حکایت های گلستان سعدی: باب هشتم، آداب 104
دندان هر کس با خوردن ترشی کُند و بیحال می گردد اما دندان قاضیان با خوردن شیرینی (رشوه). (1) قاضی چو بهرشوت بخورد پنج خیار (2) ثابت کند از بهرِ تو دَه خربُزهزار 1- دندان قاضیان با شیرینی کند شدن: به علتی از قبیل رشوه از اظهار حق باز ایستادن. …
دندان هر کس با خوردن ترشی کُند و بیحال می گردد اما دندان قاضیان با خوردن شیرینی (رشوه). (1)
قاضی چو بهرشوت بخورد پنج خیار (2)
ثابت کند از بهرِ تو دَه خربُزهزار
1- دندان قاضیان با شیرینی کند شدن: به علتی از قبیل رشوه از اظهار حق باز ایستادن.
2- رِشوت یا رُشوت: (رشوه)؛ آنچه بر کسی دهند تا کارسازی به ناحق کند، و در فارسی قدیم آنرا پاره گویند.
3- معنی شعر: اگر به قاضی پنج خیار رشوه دهی برایت ده زمین جالیز را ثابت خواهد کرد.
سعدی بزرگ در این حکایت مبتنی بر فساد اخلاق قاضیان که ظاهراً در شرایط و محیط آن روزگار عملی مذموم ولی متأسفانه رایج بود، علاوه بر جنبه های دیگر همچون رشوه خواری و غیره یاد می کند
پیرزنِ بدکاره ای که از رفتار گذشته اش دست می کشد و توبه می کند مگر هنوز توان انجام رفتار گذشته را دارد که اکنون توبه نکند و یا داروغه ای (1) که از مقامش برکنار شده و توبه می کند مگر هنوز در جایگاه قدرت و مردم آزاری هست که امروز توبه نکند.
جوانِ گوشهنشین، شیرمردِ راه خداست
که پیر خود نتواند ز گوشهای برخاست
جوانِ سخت میباید که از شهوت بپرهیزد
که پیرِ سُسترغبت را خود آلت برنمیخیزد
1- داروغه(شحنه) : مسئول حفظ نظم و امنیت جامعه، رییس پاسبانان
2- سست رغبت: بی میل و اراده
پینوشت: کتاب آقای «محمد محمدی اشتهاردی»