کد خبر : 236062 تاریخ انتشار : پنجشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۶ - ۱۱:۰۱

تعداد اسماء خداوند در قرآن

تعداد اسماء خداوند در قرآن بنا بر نظر مرحوم علامه طباطبایی(ره) در تفسیر قیم المیزان،اسماء الهی که در قرآن آمده، 127 اسم است. اما تعداد این اسماء در متون روایی مکتوب، برابر است با عدد 99. آیا این اسم‌ها توقیفی است؟ چه تفاوتی است بین اسم و صفت؟ آیت الله …

تعداد اسماء خداوند در قرآن

تعداد اسماء خداوند در قرآن

بنا بر نظر مرحوم علامه طباطبایی(ره) در تفسیر قیم المیزان،اسماء الهی که در قرآن آمده، 127 اسم است. اما تعداد این اسماء در متون روایی مکتوب، برابر است با عدد 99. آیا این اسم‌ها توقیفی است؟ چه تفاوتی است بین اسم و صفت؟ آیت الله سیدان از مدرسان حوزه علمیه قم در درس تفسیر خود، به سوالات یادشده پاسخ داده‌اند.

الحمد لله رب العالمین خیر الصلوه و السلام علی خیر خلقه حبیب اله العالم ابی القاسم محمد ص و علی آله آل الله و لعن الدائم علی اعدائهم اعداء الله من الآن الی یوم لقاء الله.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم

إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدی لِلَّتی‌ هِیَ أَقْوَم‌ [1]

برای خداوند متعال در قرآن کریم اسمائی ذکر شده است و فرموده است که به آن مرا بخوانید”وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها [2]

فرق بین اسم و صفت

جمالا فرق بین این دو این است که اسم دلالت می کند بر شی ای اعم از اینکه صفتی از صفات آن شیء را هم حکایت کند و در بر داشته باشد یا نه اما صفت چیزی است که یکی از صفات آن شیء را بیان می کند لذا در ارتباط با اسماء الهی اگر بگوییم که الله علم برای ذات حضرت حق می باشد – اگر چه در علم بودن این اسم اختلاف است ولی اکثر می گویند علم است ما را فقط به ذات حضرت حق رهنمون می سازد گرچه این ذات، ذاتی است که مستجمع جمیع کمالات می باشد.

کلام مرحوم علامه در المیزان

ایشان در ذیل آیه«وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذینَ یُلْحِدُونَ فی‏ أَسْمائِهِ سَیُجْزَوْنَ ما کانُوا یَعْمَلُون‏» [3] در بیان فرق بین اسم و صفت به همان فرقی که بیان کردیم، اشاره می کنند.

قوله تعالى: «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» الاسم بحسب اللغه ما یدل به على الشی‏ء سواء أفاد مع ذلک معنى وصفیا کاللفظ الذی یشار به إلى الشی‏ء لدلالته على معنى موجود فیه، أو لم یفد إلا الإشاره إلى الذات کزید و عمرو و خاصه المرتجل من، الأعلام [4]

در جای دیگر می فرمایند: لا فرق بین الصفه و الاسم غیر أن الصفه تدل على معنى من المعانی یتلبس به الذات أعم من العینیه و الغیریه، و الاسم هو الدال على الذات مأخوذه بوصف [5].

می فرمایند فرقی بین اسم و صفت نیست مگر اینکه صفت اسمی را گویند که دلالت بر معنایی می کند که ذاتی که این صفت در ارتباط با اوست، آن ذات متلبس به آن صفت است چه این صفت، صفت ذات آن شیء باشد مانند علم و قدرت در مورد خداوند متعال و چه صفت ذات او نباشد مانند خالق و رازق که از صفات فعل حضرت حق می باشند و اسم چیزی است که دلالت بر ذات می کند چه موصوف به وصفی باشد یا نباشد.

تعداد اسماء الهی در قرآن کریم

مرحوم علامه طباطبایی عدد اسماء الهی را در قرآن 127 می دانند [6] و بعد می فرمایند که در روایات شیعه و اهل سنت عدد اسامی 99 ذکر شده است.

آیا اسماء حضرت حق توقیفیه می باشد یا نه؟

مرحوم علامه در این زمینه می‌فرمایند: تبین مما تقدم أن لا دلیل على توقیفیه أسماء الله تعالى من کلامه بل الأمر بالعکس، و الذی استدل به على التوقیف من قوله: «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمائِهِ» الآیه مبنی على کون اللام للعهد، و أن یکون المراد بالإلحاد التعدی إلى غیر ما ورد من أسمائه من طریق السمع، و کلا الأمرین مورد نظر لما مر بیانه و أما ما ورد مستفیضا مما رواه الفریقان عن النبی ص: «أن لله تسعه و تسعین اسما مائه إلا واحدا- من أحصاها دخل الجنه»

أو ما یقرب من هذا اللفظ فلا دلاله فیها على التوقیف. هذا بالنظر إلى البحث التفسیری، و أما البحث الفقهی فمرجعه فن الفقه و الاحتیاط فی الدین یقتضی الاقتصار فی التسمیه بما ورد من طریق السمع، و أما مجرد الإجراء و الإطلاق من دون تسمیه فالأمر فیه سهل [7].

می فرمایند: از آنچه گذشت روشن گردید که در قرآن هیچ دلیلى بر توقیفى بودن اسماء خداى تعالى وجود ندارد بلکه دلیل بر عدم آن هست، آیه شریفه” وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمائِهِ …” که بعضى با آن بر توقیفى بودن اسماء خدا استدلال کرده‏اند، استدلالشان وقتى صحیح است که” الف لام” در ” الاسماء” براى عهد باشد، و مراد از الحاد در اسماء تعدى از اسماء معین خدا و اضافه کردن اسمایى که از طریق نقل نرسیده، بوده باشد، و لیکن هم عهد بودن” الف لام” و هم به معناى تعدى بودن الحاد مورد نظر و اشکالى است که در سابق بیانش گذشت (بلکه الف و لام، الف و لام جنس می باشد).

و اما روایات بسیارى که از طرق شیعه و سنى وارد شده که پیغمبر اکرم فرمود:” براى خدا نود و نه، یعنى صد منهاى یک اسم است، هر کس آنها را بشمارد داخل بهشت مى‏شود” و همچنین روایات دیگرى که قریب به این مضمون است هیچ یک دلالت بر توقیف ندارد، البته همانطورى که گفتیم این از نظر بحث تفسیرى است، نه بحث فقهى، ممکن است از نظر بحث فقهى و احتیاط در دین جایز نباشد انسان از پیش خود براى خدا اسم بگذارد، زیرا احتیاط اقتضا دارد که در اسم بردن از خدا به همان اسمایى اکتفاء شود که از طریق نقل رسیده باشد، همه این حرفها راجع به اسم گذاردن است، و اما صرف اطلاق، بدون اینکه پاى اسم‏گذارى در میان بیاید البته اشکالى نداشته و امر در آن آسان است(مانند واجب الوجود به شرطی که این اسم موجب نقص و تشبیه نباشد.

پی نوشت ها:

[1]- اسراء آیه 9

[2]- سوره اعراف آیه ا180

[3]- همان

[4]- تفسیر المیزان ج 8 ص 342

[5]- همان ص 352

[6]- همان ص 357

[7]- همان ص 358 و 359

5/5 - (1 امتیاز)
دسته بندی : ادبیات و مذهب ، مذهبی بازدید 714 بار
دیدگاهتان را بنویسید

css.php