آشنایی با سوره‌ هُمَزَه

آشنایی با سوره‌ هُمَزَه

همزه یعنی عیب جو و طعنه زننده. این سوره مکی است.

ترجمه سوره چنین است:

وای بر هر عیب جوی طعنه زن همانکه مال (فراوانی) گرد آورده و (بالذت) آنرا بر شمارد. خیال می کند که مالش او را جاوید ساخته است. هرگز! قطعاً در حطمه افکنده شود؛ و تو چه دانی که حطمه چیست؟ آتش افروخته خداست که به دلها می رسد. (آتشی که) با ستونهای بلند و کشیده، آنان را در میان می گیرد.

همزه کسی است که در پشت سر مردم بسیار عیب جویی و خرده گیری می کند و طعنه می زند. آنچه او مطرح می کند در واقع عیب و نقص نیست، بلکه منظور چنین کسی بی ارزش و سبک شمردن دیگری است.

لمزه مانند همزه است، با این فرق که کار چنین کسی در پشت سر نیست بلکه در حضور است، و عیب جویی و طعنه در اینجا با تقلید حرکات و اشاره با چشم و سر و ابروست. گفته اند این سوره درباره مشرکانی نازل شده است که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عیب جویی می کردند. چون از کنار آن حضرت می گذشتند با اشاره دست و چشم طعنه می زدند و آن بزرگوار را مسخره می کردند.

روایت شده است که امام صادق (علیه السلام) در جواب کسی که معنای آیه را سؤال کرده بود، فرمودند: مراد از آن، کسانی هستند که آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را مسخره به آنان بد زبانی کردند و بر جای اهل بیت (علیهم السلام) نشستند. در مکانی که حق آنان نبود و اموال عترت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) را غصب کردند.

آری، کفار و منافقینی که دینداران را به ریشخند و استهزاء می گیرند و آنان را مسخره می کنند، سرانجامشان دوزخ است. همان کسی که فقط در اندیشه جمع مال هستند و دائماً به شمارش و حسابرسی آن سرگرمند. آن را روی هم انباشته می کنند و در راه خدا انفاق نمی کنند و گمان می کنند که مال و دارایی دنیا، عمر همیشگی به آنان خواهد بخشید. چنین نیست که گمان کرده اند، بلکه در آنش سوزان دوزخ گرفتار خواهند شد. آتشی خردکننده که آنها را کاملا درهم می شکند. آتشی که مظهر خشم خداست و شراره آن بر دلهایشان می زند.

از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است که فرمودند:

مؤمن زیرک است. از بدیها دوری می کند و شتابزدگی ندارد. ولی منافق، غماز و عیب جوست و باکی ندارد از جمع کردن مال از راه حلال و حرام و اینکه از کجا کسب کند و در چه راهی مصرف نماید

پینوشت: کتاب گلستان سوره‌ها – ص 209، محمدحسین جعفری