آیین زار، نام یک مراسم جن‌گیری است که در مناطق جنوبی ایران، برای خارج‌کردن جن و ارواح خبیث از بدن افراد اجرا می‌شود. بومیان این منطقه، معتقدند که آیین زار می‌تواند بیماران لاعلاج را درمان کند؛ اما اینکه اساس این مراسم چیست و چگونه برگزار می‌شود، موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت. اگر قصد دارید سفری ارزان و مقرون‌به‌صرفه از مشهد به اهواز داشته باشید، حتماً بلیط قطار مشهد اهواز را خریداری کنید. با امکانات قطارهای مسیر مشهد-اهواز، مسافت طولانی این دو شهر را در کمال آرامش و امنیت طی خواهید کرد.
درباره مراسم زار
مراسم زار، یکی از رسم‌های دیرین جنوب ایران است. این مراسم جهت خروج بادهای بیماری‌زا یا همان زارها از بدن افراد مبتلا به زار اجرا می‌شود. به اعتقاد بومیان سواحل جنوب ایران، زارها همان دیو، جن، پری و ارواح خبیث هستند و به‌شکل باد ظاهر می‌شوند. به باور آن‌ها، زارها می‌توانند افراد را بیمار و حتی به سرحد جنون و دیوانگی برسانند.
یکی از نویسندگان و پژوهشگران معاصر به نام غلامحسین ساعدی، تحقیقی جامع درباره آئین زار انجام داده و نتیجه پژوهش‌های خود را در کتابی به نام «اهل هوا» جمع‌آوری کرده است. ساعدی در این کتاب می‌گوید: «مردم ساحل‌نشین جنوب ایران، ارواح و جن‌ها را به‌شکل باد تصور می‌کنند و بر این باورند که هر باد، جن‌های به‌خصوصی دارد و این جن‌ها بدن افراد را تسخیر می‌کنند. فرد تسخیرشده به حالتی می‌رسد که آن را جن‌زدگی یا در اصطلاح هوایی‌شدن می‌گوییم. به اعتقاد بومیان جنوب، تنها راه درمان جن‌زدگی و رهایی از زارها، برگزاری آیین زار است.»
مراسم زار از کجا آمده است؟
ریشه مراسم زار مربوط به کشور آفریقا است؛ در سال‌های دور، زمانی که مردمان آفریقایی با کشتی‌ها و لنج‌های باری به سواحل جنوب ایران آمدند و در این سرزمین ماندگار شدند، موسیقی زار را همچون نوایی برای گریز از تنهایی‌شان اجرا می‌کردند. در فرهنگ اعتقادی آفریقا و مناطق نزدیک به خاورمیانه، اصطلاح زار برای ارواح پلید و جن‌های سرگردان به کار برده می‌شود که بدن افراد، به‌خصوص زنان را تسخیر کرده و منجر به بیماری و ایجاد حالات جنون در آن‌ها می‌شوند. نحوه برگزاری آیین زار در ایران، با آنچه که در شمال آفریقا، هند و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برگزار می‌شود، تفاوت‌های زیادی دارد.
مراسم زار چطور برگزار می‌شود؟
برگزاری مراسم آیین زار به این صورت است که وقتی فرد بیماری با داروها و روش‌های درمانی معمول درمان نمی‌شود، او را نزد اشخاص خاصی به نام مامازار یا بابازار می‌برند. مامازار و بابازار، متخصص تشخیص مبتلا‌شدن فرد به زار یا همان هوایی‌شدن او هستند و مسئولیت برگزاری آیین زار و بیرون‌کشیدن ارواح را از بدن بیمار بر‌عهده می‌گیرند. نحوه برگزاری این مراسم به شرح زیر است.
دوره حجاب در آیین زار
پس‌از تشخیص هوایی‌شدن فرد بیمار توسط بابازار و مامازار، فرد مبتلا به مدت هفت روز، دور از چشم مردم و در کپری خالی نگه‌داشته می‌شود. در این مدت، بیمار نباید سگ، مرغ و یا هیچ جنس مخالفی اعم از محرم و نامحرم را ببیند. در مدت این هفت روز، بیمار را با استفاده از داروهای خاصی به نام «گره کوه» و روغن‌های مخصوص، برای برگزاری مراسم آماده می‌کنند. داروی گره کوه با استفاده از 21 ماده از قبیل بوخش، هل، جوز، زعفران، زبان جوجه (یک نوع گیاه کوهی) و گشت (چوبی وارداتی از هند) تهیه می‌شود. این مواد را داخل گلاب خیس می‌کنند و هر شب بدن بیمار را با آن می‌پوشانند. به این دوره هفت‌روزه، دوره حجاب گفته می‌شود.
پایان دوره حجاب
پس‌از پایان دوره حجاب، نوبت به برگزاری مراسم می‌رسد. اما پیش‌از اجرای مراسم، ابتدا داروی گره کوه را با خاک هفت‌راه و برگ هفت‌گیاه بی‌خار مخلوط کرده و به بدن بیمار می‌زنند. سپس برای خارج‌شدن جن از بدن بیمار (که باید قبل‌از مراسم از بدن بیمار خارج شده باشد) بیمار را خوابانیده و انگشتان شست پای او را به‌وسیله موی بز می‌بندند. بعد‌از این کار، مقداری روغن ماهی، زیر بینی بیمار می‌کشند و چند تار موی بز هم می‌سوزانند و زیر بینی بیمار قرار می‌دهند.
در برگزاری این مراسم، بابا زار یا مازار با خیزران، جن را تهدید می‌کنند. پس‌از مدت کوتاهی، جن با ناراحتی و جیغ از بدن بیمار خارج می‌شود. اما برای از بین‌رفتن باد که هنوز در سر فرد بیمار است، باید مراسم زار یا مراسم بازی برگزار گردد. برای برپایی مراسم بازی باید سفره و بساط بازی برپا شود که برگزاری آن به سفره، نذر، قربانی و خون نیاز دارد.
یکی از اصلی‌ترین بخش‌های برگزاری آیین زار، اجرای موسیقی خاص به نام موسیقی زار است. مردم بومی بر این باورند که با اجرای موسیقی زار، جن‌ها مهربان می‌شوند و از بدن فرد خارج خواهند شد. در این مراسم، اهل هوا شرکت می‌کنند. اهل هوا اکثراً دختران جوانی هستند که صدای خوشی دارند و در مراسم، همراه با مردان می‌خوانند. در سفره بساط بازی، گیاهان معطر، انواع غذا و گوشت خونی وجود دارد که بیمار باید از آن بخورد. به عقیده این افراد، این خون در اصل برای باد است که برای حرف‌زدن و طرح درخواست به آن نیاز دارد.
جالب است بدانید که در برگزاری مراسم زار، ذکر نام خدا، رسول‌الله و ائمه اطهار ممنوع است و در‌صورت ذکر نام آن‌ها، مراسم بی‌نتیجه خواهد ماند.
اهل هوا چه کسانی هستند؟
اهل هوا یا اهل باد کسانی هستند که یک بار دچار باد شده‌اند یا به‌عبارتی توسط زارها تسخیر شده و با هدایت و رهبری بابازار یا مامازار بهبود یافته‌اند.
مراسم زار در کدام استان‌های ایران برگزار می‌گردد؟
همان‌طور که بیان کردیم، آیین زار مختص منطقه جنوب ایران است. آیین زار یا مراسم‌هایی مشابه آن، در بلوچستان با نام مراسم «گواتی»، در بوشهر با نام «زار و شیخ فرج» و در استان‌های هرمزگان و خوزستان با نام «زار و نوبان» برگزار می‌شود.
فلای تودی؛ جامع‌ترین سایت خرید آنلاین بلیط قطار مشهد اهواز
آژانس گردشگری فلای تودی، بهترین سایت خرید بلیط قطار را در اختیار هم‌وطنان قرار داده است. از‌طریق این سایت، خرید بلیط قطار تنها در چند دقیقه و با چند کلیک انجام می‌شود. فلای تودی همچنین بسیار جامع است و تمامی قطارهای فعال در مسیرهای ریلی را در دسترس کاربران قرار می‌دهد. با توجه به تقاضای بالا برای بلیط قطارهای اهواز و فروش سریع آن‌ها، درصورتی‌که قصد خرید بلیط قطار مشهد اهواز را دارید، زودتر از موعد سفر برای خرید اقدام کنید.
ادامه مطلب / دانلود
