تب چیست؟
برای درک درست اینکه تب چیست ابتدا باید سراغ هیپوتالاموس که غده‌ای در مغز است برویم. این غده که در وسط پایه مغز واقع شده مثل یک ترموستات عمل می‌کند. این ارگان با درک صحیح میزان دمای مناسب برای بدن پیامی را به سیستم‌های عصبی ارسال و آنها را برای رسیدن به دمای مطلوب آماده می‌کند. دمای طبیعی بدن ۳۷درجه سانتیگراد است البته در برخی افراد اندکی درجه حرارت بدن بالاتر یا پایین‌تر است. همچنین دمای بدن در طول شبانه‌روز متغیر است؛ در صبح اندکی پایین‌تر و در عصر اندکی بالاتر می‌رود. وقتی ویروسی وارد بدن و خون کودک شود موجب تغییراتی در خون و گلبول‌های سفید و درجه حرارت بالا برای دفاع می‌شود. هیپوتالاموس با درک این موضوع به سیستم عصبی دستور می‌دهد درجه حرارت بدن بالا برود و دمای بدن ممکن است از ۳۸ تا ۴۰ درجه برسد.
از کجا بفهمیم کودکمان تب دارد؟
یک راه سریع این است که پیشانی کودک را ببوسیم یا لمس کنیم. اگر احساس می کنید که پیشانی کودک داغ است احتمالاً تب دارد. مطالعات نشان داده اند که این روش ساده در خیلی از موارد دقیق است.
استفاده از درجه های اندازه گیری تب وسیله مناسبی برای اندازه گیری دمای بدن است. برای بچه ها به هیچ وجه دماسنج را در دهان یا مقعد قرار ندهید چراکه خطرناک است و ممکن است شکسته شود. درجه را زیربغل کودک قرار دهید و هر دمایی را که مشاهده کردید، یک درجه به آن اضافه کنید، یعنی اگر درجه تب کودک شما را ۳۸ نشان داده، در حقیقت او ۳۹ درجه تب دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
شاید این سوال بسیاری از پدر و مادرها باشد، اینکه چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود و چه هنگام می‌توانند منتظر بمانند تا وضعیت کودک بهبود یابد؟
زمان مراجعه به پزشک به سن بیمار، درجه حرارت بدن و علائم همراه بستگی دارد.
هنگامی که کودک کمتر از سه ماه سن دارد و درجه حرارت مقعدی او ۳۸ درجه سانتیگراد یا بیشتر است، یا زمانی که سنش بیشتر از سه ماه و درجه حرارت مقعدی‌اش ۳۹ درجه سانتیگراد یا بالاتر باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
همچنین در صورتی که سن کودک بیش از سه ماه و درجه حرارت مقعدی کمتر از ۳۹ درجه سانتیگراد باشد، ولی تب با علائمی مانند امتناع از خوردن غذا، استفراغ یا اسهال مکرر، ظهور علائم کم‌آبی مثل کاهش میزان ادرار یا عدم وجود اشک هنگام گریه همراه باشد، نیز باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
وجود علائمی مانند گلودرد یا درد گوش، تب‌های تکرارشونده، حتی به مدت چند ساعت در هر مرتبه تب، همراهی تب با بیماری زمینه‌ای مزمن، همراهی با ضایعات پوستی یا علائم ادراری نیز از دیگر شرایطی است که مراجعه فوری به پزشک را ضروری می‌سازد.
در صورتی که تب پس از ۲۴ ساعت در کودکان زیر دو سال یا ۷۲ ساعت برای کودکان بالای دو سال ادامه پیدا کند، حتی اگر هیچ علامت خطر دیگری وجود نداشته باشد، حتما باید برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کرد.
همچنین بی‌قراری یا گریه شدید و غیرقابل کنترل، کاهش سطح هوشیاری یا خواب‌آلودگی، بروز هرگونه ضایعه پوستی جدید بخصوص دانه‌های بنفش‌رنگ که مثل کبودی به نظر می‌رسد، کبودی لب‌ها و زبان یا ناخن، سردرد شدید، تنفس سخت، تشنج، دل‌درد و آبریزش از دهان به دلیل عدم توانایی در بلع بزاق از موارد حادی هستند که باید فوری به نزد پزشک رفت.
استراحت و خواب کافی سبب کاهش تب کودک می شود
راهکارهایی برای پایین اوردن تب کودک
اگر دماسنج، درجه بالایی از تب کودک را نشان داد، فورا او را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید. اما اگر تب او کمی بالاتر از دمای طبیعی بدن (۳۷ درجه سانتیگراد) بود، می توانید با راهکارهای زیر تب کودک را پایین بیاورید:
۱- دمای اتاق کودک خود را خنک نگه دارید. اگر هوا گرم است، لباس های نخی نازک به تن کودک کنید و هر گونه لباس اضافی را از تن او خارج کنید.
۲- تب باعث از دست رفتن آب بدن از طریق پوست می شود، بنابراین مایعات و آب کافی به کودک بدهید تا از کم آبی بدن او جلوگیری کنید. سعی کنید از نوشیدنی هایی مانند آب میوه تازه و غذاهای سبکی مانند انواع سوپ های ساده استفاده کنید.
۳- شرایطی را فراهم کنید تا کودک بیشتر استراحت کند. استراحت و خواب کافی سبب کاهش تب می شود، زیرا به بدن فرصت مبارزه با عفونت و ترمیم بافت های آسیب دیده را می دهد.
۴- اگر هوای گرم است، از وسیله خنک کننده مثل کولر، برای اتاق کودک استفاده کنید، اما مواظب باشید کودک در مسیر جریان مستقیم هوای خنک قرار نگیرد.
۵- کودک خود را مرتبا با آب ولرم پاشویه کنید. دقت کنید که از آب سرد برای این منظور استفاده نکنید، زیرا باعث لرز کودک، علاوه بر تب او می شود. دمای آب باید نزدیک به دمای بدن کودک باشد.
با وجود علائمی مانند گلودرد،گوش درد و تب‌های تکرارشونده کودک را نزد پزشک ببرید
۶- دست های کودک را مرتبا با آب و صابون بشویید، مخصوصا وقتی که می خواهید به او غذا بدهید.
۷- یک پارچه تمیز و مرطوب را بر روی پیشانی کودک قرار دهید و هر ۳۰ ثانیه یک بار آن را عوض کنید. این کار سبب پایین آمدن تب کودک می شود. نکته ای که در این خصوص وجود دارد این است که دستمال باید مرتبا عوض شود و دمای آب باید ولرم باشد.
۸- هنگام استراحت کودک، یک ملحفه نازک روی او بیندازید تا به دلیل لرزی که همراه با تب ایجاد می شود، نلرزد.
۹- هنگام حمام کردن کودک، از یک لیف نرم برای شستن پوست او استفاده کنید.
۱۰- در صورت مشاهده تب بالا در کودک و طولانی شدن مدت زمان تب، فورا به پزشک متخصص اطفال مراجعه نمایید.
۱۱- هرگز از الکل برای پایین آوردن تب کودک استفاده نکنید. الکل حاوی گازهای سمی است. همچنین از طریق پوست جذب می شود و خیلی سریع تب کودک را پایین می آورد که این خطرناک است.
۱۲- توصیه های غیر علمی دیگران را در مورد کودک خود به کار نگیرید و حتما با پزشک متخصص اطفال در این باره مشورت کنید.
