کودک‌تان مدام دستشویی می‌رود و تشنه می‌شود؟ نمی‌دانید باید علائم را جدی گرفت یا صبر کرد تا خودش خوب شود. ته دل‌تان هم از مراجعه به پزشک و پیگیری بیماری‌اش می‌ترسید و دل‌تان می‌خواهد به شما بگویند هیچ خطری سلامتش را تهدید نمی‌کند. برچسب دیابتی خوردن کودک و تزریق‌های مداوم برای خیلی از والدین مانند کابوس است. به همین دلیل سراغ دکتر رجب، رئیس انجمن دیابت ایران رفتیم تا بگوید چگونه باید با این بیماری کنار بیاییم و درمان مناسب برای فرزندمان را انتخاب کنیم.
دیابت نوع یک همان دیابتی است که در گذشته به نام دیابت کودکان شناخته می‌شد. این دیابت به‌رغم اسمش ممکن است فرد ۸۰ساله را هم مبتلا کند، به همین دلیل دیگر دیابت کودکی نامگذاری نمی‌شود، اما شیوع بیشتر این نوع دیابت همچنان در سنین زیر ۳۰ سال، کودکان ۶ تا ۷ ساله و نوجوانانی که در مرحله بلوغ قرار دارند، است.
انسولین‌های طبیعی کجا می‌روند؟
دیابت نوع یک بیشتر بین نوجوانان و کودکان شایع است؛ البته امروزه این مرزبندی سنی برای دیابت تغییر کرده و به علت شیوه نادرست تغذیه و زندگی ماشینی بسیاری از کودکان و نوجوانان به دیابت نوع دو هم مبتلا می‌شوند.
دیابت نوع یک که بیشتر جنبه ژنتیکی دارد با محیط نامناسب در کودکان به وجود می‌آید به‌این صورت که سلول‌های بتا لوزالمعده که مسئول تولید انسولین هستند یا نمی‌توانند انسولین تولید کنند یا آنقدر این تولید کم است که بدن را با کمبود این هورمون مواجه می‌کنند. درواقع سلول‌های دفاعی بدن سلول‌های خودی را مورد حمله قرار می‌دهند و سلول مولد انسولین را نابود می‌کنند که در این بین پزشکان با تزریق انسولین مورد نیاز، بدن را در حالت مناسب خود نگه می‌دارند.
چرا دیابت سراغ کودکان می‌رود؟
دیابت نوع دو به علت تغذیه نامناسب، چاقی، فعالیت کم، استرس وکم‌خوابی، مصرف دخانیات، چربی بالا و خلاصه هرآنچه برای زندگی سالم مضر است و در زندگی مکانیکی نهادینه شده است به وجود می‌آید، اما در دیابت نوع دو نمی‌توان بسیاری از علائم بالا را به کودکان نسبت داد زیرا کودکان عموما سیگار نمی‌کشند، درگیر استرس هم نیستند و در کل مستعد بسیاری از عوامل بالا نیستند.
در دیابت نوع یک، خود بیمار در ایجاد بیماری دخیل نیست و بیشتر جنبه ژنتیکی دارد که با عواملی خارجی دست به دست هم می‌دهند و ترشح هورمون انسولین را دچار مشکل می‌کنند. البته نظریه‌هایی هم مبنی بر تاثیر سموم و ویروس‌ها در دیابت نوع دو وجود دارد.
پر ادراری یکی از علائم دیابت است
پر ادراری یکی از علائم دیابت است؛ مثلا کودکی که قبلا شب‌ها تا صبح راحت می‌خوابید، حالا هر دو ساعت از خواب بیدار می‌شود و به دستشویی می‌رود و در روز هم احتمالا پر ادرار است، اما ممکن است این دستشویی رفتن‌های پی در پی از دید مادران پنهان بماند. به دنبال این پر ادراری بالطبع نیاز به آب و تشنگی هم افزایش پیدا می‌کند. در همین مرحله حتما به پزشک مراجعه کنید و این علائم را به سردی کردن فرزندتان نسبت ندهید. با خوددرمانی فرزندتان را به نبات داغ نبندید؛ با این کار ممکن است او را حتی در خطر مرگ قرار دهید.
نبات داغ، قند او را که شاید در این مرحله فقط ۴۰۰ باشد را به یکباره حتی تا ۸۰۰ هم بالا می‌برد که بسیار خطرناک است. والدین باید نسبت به علائم هوشیار باشند و به‌موقع دنبال درمان مناسب بروند، یکی از اشتباهات رایج نسبت دادن پرادراری به عفونت ادراری است که البته با پیگری منشا بیماری معلوم می‌شود.
دیابت نوع یک بیشتر بین کودکان و وجوانان شایع است
تا آخر عمر دیابتی می‌ماند؟
بیماری دیابت به معنای پایان زندگی یا کوتاه شدن آن نیست. برعکس دیابتی‌ها می‌توانند ۸۰ یا ۹۰ ساله شوند و به‌طور نرمال به زندگی باکیفیت خود ادامه دهند. این بیماری به راحتی کنترل می‌شود و این بیماران با تحت نظر پزشک بودن و تنها نیاز به تزریق و کمی مراقبت در تغذیه به زندگی معمولی خود ادامه می‌دهند. بیمار با گرفتن انسولین از راه تزریق می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد، اما به‌رغم تلاش پزشکان درمان قطعی یا شیوه‌های دیگری مثل خوردن یا اسپری انسولین وجود ندارد.
به کودک‌تان آگاهی های لازم را بدهید!
در دیابت کودکان؛ مادرها و پدرها نقش مهمی ایفا می‌کنند. به‌طور حتم کودک ۷ یا ۸ ساله توانایی تشخیص و درمان ندارد و این والدین هستند که باید با مراقبت به او آگاهی لازم را بدهند. به کودک راجع به زمان تزریق و بیماری‌اش دروغ نگویید. مراقب باشید در این زمان بحرانی درست عمل کنید؛ از کاه کوه نسازید و استرس‌های خود را به کودک‌تان منتقل نکنید. سعی کنید او را در کارهای درمانی‌اش دخیل کنید؛ از کارهای جزئی مثل آوردن دستگاه گرفته تا آموزش نحوه کنترل قند خون. خلاصه سعی کنید تمام دانسته‌های‌تان راجع به بیماری را در اختیار کودک‌تان قرار دهید. او را نترسانید حالا که قرار است یک عمر با این بیماری همراه باشد، برایش تصویر وحشتناکی از دیابت ترسیم نکنید. حتما از کادر پزشکی کمک بگیرید تا شما را آگاه‌تر کنند و هرجا تصور کردید جوابی برای سوال‌های فرزندتان ندارید سراغ روانشناس یا کادردرمانی بروید تا کودک‌تان را دچار بحران نکنید.
کودک دیابتی نمی‌تواند کیک تولد بخورد؟
از ضرر و زیان‌های شیرینی و کیک هرچه بگویم باز هم کم است. این شکر شیرین برای کودکان سالم هم مضرر است و بهتر است مصرفش کاهش پیدا کند. در مورد کودکان دیابتی هم داستان مانند کودکان سالم است؛ کودکان دیابتی هم می‌توانند مانند کودک سالم که به تغذیه‌اش اهمیت می‌دهد، غذا و تنقلات مصرف کنند. مصرف شیرکاکائو و کیک در صبحانه یا کاکائو صبحانه برای فرزندان سالم هم توصیه نمی‌شود. درواقع میزان نرمال کالری مورد نیاز کودک دیابتی باکودک غیردیابتی تفاوتی ندارد؛ آنان باید سعی کنند از مواد غذایی که قند ساده دارد کمتر مصرف کنند و مصرف این قند‌ها به سه یا چهار وعده تقسیم شود.
با آموزش صحیح حتی کودک دیابتی هم می‌تواند از کیک تولد دوستش بخورد فقط لازم است قبلش قند خونش را چک کند. او می‌تواند با حساب و کتاب از همه گروه‌های غذایی استفاده کند. به این رژیم با دید مثبت بنگرید، این نوع تغذیه، سلامتی بیشتری را در میانسالی برای کودک‌تان به ارمغان می‌آورد. سازمان بهداشت جهانی میزان قند مورد نیاز را برای همه افراد پنج درصد کالری مورد نیاز هر فرد اعلام کرده که متاسفانه در بسیاری از کشورها این میزان تا ۴۵ رسیده است.
اگر قندش بالا رفت…
چک کردن قند کودکان و نوجوانان چهار بار در روز ضروری است. کودکان فعالیت بیشتری دارند و ممکن است در غذا خوردن خیلی محتاط نباشند از این رو برای پیشگیری از افزایش یا کاهش قند بهتر است قند مدام چک شود. علائم افزایش قند؛ پرادراری، سستی، بی‌حالی و تغییر در خلق است. قند بالا برعکس افت قند به یکباره اتفاق نمی‌افتد و ممکن است به علت تب یا مثلا دندان درد ایجاد شده باشد. اگر قند بالا برود و به حدود ۲۰۰ تا۲۵۰ برسد عملا در خانه کاری از دست کسی بر نمی‌آید و بهتر است کودک را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.
چک کردن قند کودکان و نوجوانان چهار بار در روز ضروری است
به این توصیه‌ها عمل کنید
۱٫ نشانه‌ها را جدی بگیرید
نشانه‌های افت قند؛ رنگ پریدگی، لرزش، تغییر در خلق، عصبانبت، تاری دید و گرسنگی است که اگر ادامه پیدا کند ممکن است کودک را تا مرز تشنج یا کما برساند. افت قند خون به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود. ممکن است کودک‌تان در حالی‌که مشغول فوتبال بازی کردن است قندش به یک باره پایین بیایید و حتی ممکن است نیمه شب و به دور از چشمان شما دچار افت قند شود و به یکباره از خواب بپرد.
۲٫خود درمانی نکنید
اگر قندش تا حد زیادی پایین آمد، طوری‌که هشیار نبود- مثلا در خواب بود یا دور از دسترس‌تان بود- به زور شیرینی‌جات را در دهانش نگذارید که ممکن است به آسپره دچار شود. در این مواقع والدینی که کودک دیابتی دارند حتما آمپول مخصوص این زمان که هورمون آلفا را بالا می‌برد در منزل دارند. اگر تزریق هم نتوانست حال کودک را جا بیاورد سریعا به پزشک مراجعه کنید.
۳٫ نیم ساعت یک‌بار چک کنید
در زمان افت قند خون اگر کودک هشیار بود فورا برایش مواد قندی که سریع جذب می‌شوند آماده کنید؛ همان قندی که برایش مضرر بود حالا دوای دردش است. می‌توانید ۶ یا ۷حبه قند را در یک لیوان آب حل کنید و به او بدهید، کمی بعد که حالش جا آمد غذا برایش آماده کنید. در این مواقع نیم ساعت به نیم ساعت قندش را چک کنید تا از نرمال شدن قند مطمئن شوید.
۴٫ درمان گیاهی ممنوع
باید نسبت به تغییر حالات و رفتار کودکان دیابتی حساس بود. یادتان نرود انسولین در هیچ ماده گیاهی وجود ندارد و تحقیقات جامعی که اثبات کند با مصرف دارچین، چای و کافئن می‌توانیم قند خون‌مان را تنظیم کنیم، وجود ندارد. از طرفی این بیماری برای مدت کوتاهی همراه‌مان نیست مصرف درازمدت این گیاهان نیز ممکن است با عوارضی همراه باشد.
۵٫ چند ماه دیگر کارتان سخت می‌شود
شیوع دیابت در برخی فصل‌ها به میزان قابل توجهی بیشتر است؛ آخر تابستان، اوایل مهر، آخر اسفند و اوایل فروردین دیابتی‌ها بیشتر می‌شوند. برخی معتقدند دلیلش آغاز مدرسه و استرس بیشتر در این زمان‌هاست درحالی‌که این افزایش آماری در کودکان کشورهای مختلف هم وجود دارد ولی هنوز علت اصلی این افزایش قند مشخص نیست.
