حدیث امروز: چهار نصیحت لقمان حکیم به پسرش

امام جعفر صادق علیه السلام در بیان سفارش های لقمان به پسرش: ای پسرم! از حسد بپرهیز، که در شأن تو نیست، و از بد اخلاقى دورى کن، که از سرشت تو نیست؛ چرا که تو با آن دو، جز به خودت زیان نمی ‏رسانى، و هر گاه خودت زیان‏رسانِ خود بودى، زحمت دشمنت را درباره کارت کم کرده ‏اى؛ زیرا دشمنىِ تو با خودت، زیان‏بارتر از دشمنىِ دیگرى است.

اى پسرم! کار خوبت را براى اهلش انجام بده و در آن، از خدا پاداش بخواه. [در خرج کردن ]میانه ‏رو باش و از ترس فقر و فلاکت، [از خرج کردنْ] خوددارى نکن؛ ولى ریخت و پاش هم نکن.

اى پسرم! سرور اخلاق حکیمانه، دین خداى متعال است. مَثَل دین، مانند درخت استوار است؛ ایمان به خدا آب آن است و نماز ریشه ‏هاى آن، و زکات تنه آن، و برادرى در راه خدا شاخه ‏هاى آن، و اخلاق نیکْ برگ‏هاى آن، و بیرون آمدن از گناهان، میوه آن. و همان‏گونه که درخت، جز با میوه پاکیزه به کمال نمى‏رسد، دین نیز جز با بیرون آمدن از محرّمات، کامل نمى‏گردد.

اى پسرم! هر چیزى نشانه‏ اى دارد که بدان شناخته میشود. دین نیز سه نشانه دارد: پاک‏دامنى، دانش، و بردبارى.

متن حدیث:

یا بُنَیَّ، اِحذَرِ الحَسَدَ فَلا یَکونَنَّ مِن شَأنِکَ، وَاجتَنِب سوءَ الخُلُقِ فَلا یَکونَنَّ مِن طَبعِکَ، فَإِنَّکَ لا تَضُرُّ بِهِما إلاّ نَفسَکَ، وإذا کُنتَ أنتَ الضّارَّ لِنَفسِکَ کَفَیتَ عَدُوَّکَ أمرَکَ، لِأَنَّ عَداوَتَکَ لِنَفسِکَ أضَرُّ عَلَیکَ مِن عَداوَهِ غَیرِکَ.

یا بُنَیَّ، اِجعَل مَعروفَکَ فی أهلِهِ، وکُن فیهِ طالِباً لِثَوابِ اللّه‏ِ، وکُن مُقتَصِداً، ولا تُمسِکهُ تَقتیراً، ولا تُعطِهِ تَبذیراً.

یا بُنَیَّ، سَیِّدُ أخلاقِ الحِکمَهِ دینُ اللّه‏ِ تَعالى، ومَثَلُ الدّینِ کَمَثَلِ الشَّجَرَهِ الثّابِتَهِ، فَالإِیمانُ بِاللّه‏ِ ماؤُها، وَالصَّلاهُ عُروقُها، وَالزَّکاهُ جِذعُها، وَالتَّآخی فِی اللّه‏ِ شُعَبُها، وَالأَخلاقُ الحَسَنَهُ وَرَقُها، وَالخُروجُ عَن مَعاصِی اللّه‏ِ ثَمَرُها، ولا تَکمُلُ الشَّجَرَهُ إلاّ بِثَمَرَهٍ طَیِّبَهٍ، کَذلِکَ الدّینُ لا یَکمُلُ إلاّ بِالخُروجِ عَنِ المَحارِمِ.

یا بُنَیَّ، لِکُلِّ شَیءٍ عَلامَهٌ یُعرَفُ بِها، وإنَّ لِلدّینِ ثَلاثَ عَلاماتٍ: العِفَّهَ، وَالعِلمَ، وَالحِلمَ.

پینوشت: “قصص الأنبیاء، ص 196 – بحار الأنوار، ج13 ص 420”