انتقاد به فتوای جدید آیت‌الله بیات‌ زنجانی

معاون پژوهشی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه، فتوای اخیر آیت الله بیات زنجانی، خرق اجماع کل علمای عالم اسلام است، گفت: این قول با اجماع مرتب علما در طول تاریخ و اجماع مرتب علما در عصر حاضر مخالفت دارد، لذا این قول هیچ سندیتی ندارد.

به گزارش میهن فال به نقل از خبرگزاری مهر، آیت‌الله بیات‌زنجانی، چندی پیش در فتوایی تازه، آب نوشیدن را در شرایطی خاص برای روزه داران جایز دانستند. در سایت وی آمده است: «با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) که در باب ١۶ وسائل الشیعه از ابواب “من یصح منه الصوم” آمده است، کسانی که روزه می گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه‌ای که جلوی تشنگی‌شان را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزه‌شان باطل نبوده و قضا هم ندارند.»

در این سایت اشاره شده که: «نظر فقهی معظم له در رسالۀ عملیه به این شکل نبوده و این نظر فقهی جدید ایشان است.» البته آیت الله بیات زنجانی در پاسخ به یک استفتا درباره اینکه «آیا فردی که در چنین شرایطی قرار گرفته، می تواند احتیاطاً و از روی استحباب روزۀ خود را قضا کند؟» پاسخ داده اند: «احتیاط همیشه امری پسندیده است و در فرض سؤال نیز احتیاط مستحب آن است که فرد روزه خود را در وقت مقتضی، قضا کند.»

حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی گرجیان، عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام و معاون پژوهشی و فناوری اطلاعات دانشگاه باقرالعلوم(ع) در مورد این نظر گفت: این فتوا، خرق اجماع کل علمای عالم اسلام است. اگر قولی در میان اقوال مطرح شود که در طول تاریخ هیچ قولی با او همراهی نکند؛ مثل همین حالتی که اکنون به وجود آمد. به آن خرق اجماع مرتب می‌گویند، چون نه علمای شیعه و نه علمای سنی تاکنون چنین اظهار نظری نداشتند.

وی افزود: ممکن است کسی بخواهد حرف جدیدی بزند تا دیگران بگویند او نوپرداز است و معروف شوم، به تعبیر آیت‌الله فاضل لنکرانی قول مخالف بگو تا معروف شوی، اگر این گونه باشد بحث مبنای دینی ندارد اما اگر بخواهد مبنای دینی داشته باشد این قول با اجماع مرتب علما در طول تاریخ و اجماع مرتب علما در عصر حاضر مخالفت دارد، لذا این قول هیچ سندیتی ندارد و اگر سندیتی داشت در طول تاریخ یکی از علمای شیعه و سنی به چنین قولی قائل می شد.

وی در پاسخ به این سؤال که ایشان در مقدمه این فتوا استناد می کند به حدیثی و بعد نتیجه می گیرد، نظر شما در این ارتباط چیست؟، گفت: بسیاری از فتواهای ناصحیح هم مستند به حدیث است اما چه حدیثی؟ اولا باید سند حدیث را نگاه کرد. دوم باید دلالت را نگاه کرد یعنی حدیث سندا و دلالتا باید مورد تأیید باشد.

گرجیان در ادامه سخنانش اظهار داشت: حدیثی که ایشان مطرح می کند در رابطه با “ذی العُطاش” است. ذی العُطاش به افرادی می گویند که بیماری تشنگی شدید دارند اگر این افراد چند دقیقه ای آب نخورند می میرند. یعنی اگر هر روز بیست لیتر هم آب بخورد باز احساس تشنگی می کند. ذی العطاش مورد مستثنی است؛ فردی است که بیمار است و همیشه باید آب بنوشد و اگر چند دقیقه ای آب نخورد می میرد. البته ذی العطاش فردی است که هیچ گاه امید سلامتی و خوب شدن ندارد تا در آن زمان روزه بگیرد. نمی توان این حالت را با حالت بیان شده توسط آقای زنجانی مقایسه کرد این همان قیاس ابوحنیفه است که امام صادق(ع) در پاسخ او فرمود این قیاس ابلیس است.