آلرژی شیر در نوزادان

همه نوزادان گاهی ایرادگیر می‌شوند و اذیت می‌کنند. اما بعضی از آنها بخاطر داشتن آلرژی به پروتئین موجود در شیر گاو که ماده اصلی تشکیل‌ دهنده اکثر شیرخشک‌هاست دیگر خیلی والدینشان را اذیت می‌کنند.

هر فرد در هر سنی که باشد می‌تواند به شیر حساسیت داشته باشد اما این مشکل در بین نوزادان (بین 2 تا 3 درصد از نوزادان) شیوع بیشتری دارد که البته ممکن با بزرگتر شدن آنها این مشکل رفع شود.

اگر تصور می‌کنید فرزند شما هم به شیر حساسیت دارد، درمورد آزمایشات و جایگزین‌های غذایی آن با پزشکش صحبت کنید.

حساسیت به شیر زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه پروتئین شیر را ماده ای می‌بیند که بدن باید در برابر آن مقابله کند. این مسئله واکنشی آلرژیک را آغاز می‌کند که باعث می‌شود نوزاد آسیب‌ پذیر شده و خیلی سروصدا می‌کند و علائمی مثل ناراحتی معده و دل ‌پیچه نشان می‌دهند. اکثر نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند، به شیر بز و گوسفند هم آلرژی نشان می‌دهند و بعضی از آنها حتی به پروتئین موجود در شیر سویا هم حساسیت دارند.

در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند احتمال حساسیت بسیار کمتر از نوزادانی است که شیرخشک می‌خورند. اما محققان به ‌طور کامل نمی‌دانند که چرا بعضی نوزادان دچار آلرژی شیر می‌شوند و بقیه نمی‌شوند اما باور دارند که در بسیاری از این موارد، این آلرژی ژنتیکی است.

معمولاً آلرژی به شیر با بالاتر رفتن سن نوزاد به 3 تا 5 سالگی خودبخود از بین می‌رود اما درمورد بعضی از بچه‌ها اینطور نیست.

آلرژی شیر ارتباطی با عدم‌تحمل لاکتوز ندارد که ناتوانی فرد برای هضم لاکتوز است که درمیان نوزادان بسیار نادر بوده و معمولاً برای کودکان بزرگتر و بزرگسالان اتفاق می‌افتد.

علائم آلرژی شیر

علائم آلرژی پروتئین شیر گاو معمولاً در چند ماه اول تولد پدیدار می‌شود. نوزاد یا بلافاصله پس از تغذیه (شروع سریع) و یا تا 7 تا 10 روز پس از مصرف شیر گاو (شروع کند) دچار علائمی می‌شود.

واکنش شروع کند معمولاً شایع‌تر است. علائم آن عبارتند از شل شدن مدفوع (که ممکن است حاوی خون باشد)، استفراغ، عق زدن، رد کردن غذا، گاز معده و ایجاد جوش روی پوست. تشخیص این نوع واکنش سخت‌تر است چراکه علائم آن شبیع به علائم مشکلات بسیار دیگری است. این مشکل در اکثر نوزادانی که به این آلرژی مبتلا می‌شوند تا 2 سالگی از بین می‌رود.

واکنش شروع سریع به‌طور ناگهانی و با علائمی مثل کج‌ خلقی، استفراغ، خس‌ خس کردن، ورم، کهیر و سایر مشکلات پوستی و اسهال خونی  ایجاد می‌شود. در موارد نادر، ممکن است یک واکنش بسیار شدید افتاق بیفتد و بر پوست، معده، تنفس و فشارخون نوزاد اثر بگذارد. این واکنش در آلرژی‌های غذایی دیگر شایع‌تر از آلرژی شیر است.

تشخیص آلرژی شیر

اگر تردید دارید که نوزادتان به حساسیت شیر مبتلا شده است، با پزشک او تماس بگیرید و پزشک درمورد سابقه خانوادگی شما به آلرژی‌های مختلف و عدم تحمل موادغذایی سوال کرده و معاینه جسمی برای نوزاد انجام می‌دهد. هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که به ‌تنهایی دقیقاً آلرژی شیر را نشان دهد به این دلیل ممکن است پزشک برای تشخیص مشکل چندین آزمایش تجویز کند.

علاوه بر آزمایش مدفوع و خون، پزشک تست پوستی آلرژی نیز درخواست می‌دهد که در آن مقدار کمی از پروتئین شیر با سوزن به زیر سطح پوست نوزاد تزریق می‌شود. اگر آن ناحیه برآمده شد نوزاد آلرژی شیر دارد.

همچنین ممکن است پزشک تست دهانی درخواست کند. بعد از اینکه دادن شیر به نوزاد را برای یک هفته قطع کردید، پزشک به نوزاد شیر داده و چند ساعت منتظر می‌ماند تا واکنش‌های آلرژیک او را بررسی کند. گاهی ‌اوقات پزشکان این تست را برای تایید تشخیص تکرار می‌کنند.

درمان آلرژی شیر

اگر نوزادتان حساسیت شیر دارد و شیر مادر مصرف می‌کند، خیلی مهم است که میزان لبنیات مصرفی خود را کاهش دهید زیرا پروتئین شیری که موجب واکنش آلرژی‌زا می‌شود به شیرتان منتقل می‌شود. بد نیست که برای پیدا کردن منابع جایگزین کلسیم و سایر موادمغذی لازم با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

کلیه تولیدکننده‌ های موادغذایی باید روی برچسب‌های محصولات خود ذکر کنند که آن محصول حاوی شیر یا فراورده‌های آن هست یا خیر. این قانون از سال 2006 به بعد آغاز شد و بسته‌بندی برخی محصولات پیش از این اطلاعات لازم درمورد مواد آلرژی‌زا را نداشت.

اگر به نوزادتان شیرخشک می‌دهید، پزشکتان احتمالاً توصیه می‌کند از شیرهای سویای خشک استفاده کنید. اگر نوزادتان قادر به تحمل سویا نیز نباشد، پزشک از شما می‌خواهد شیرخشک‌های هیپوآلرژنیک استفاده کنید که در آن پروتئین‌ها به ذراتی تجزیه شده‌اند که فرمول مربوطه کمتر واکنش حساسیت‌زا را تحریک کند.

دو نوع اصلی شیرخشک‌های هیپوآلرژنیک موجود عبارتند از:

•    شیرخشک‌های که بیش از معمول هیدرولیز شده‌اند، پروتئین شیرگاوری دارند که به ذرات ریزتری تجزیه شده تا کمتر از شیرهای عادی ایجاد حساسیت کنند. اکثر نوزادان  که آلرژی شیر دارند می‌توانند این شیرها را تحمل کنند اما در برخی موارد، این شیرها هم واکنش آلرژی‌زا ایجاد می‌کنند.
•    شیرخشک‌های آمینو اسیدی که حاوی ساده‌ترین شکل پروتئین هستند (آمینواسیدها جزء شتکیل دهنده پروتئین هستند). این درصورتی توصیه می‌شود که وضعیت نوزاد شما بعد از استفاده از شیرخشک‌های هیدرولیز تغییر نکند.

شیرخشک ‌هایی که ایمن نیستند

شیرخشک‌هایی در بازار موجود است که نیمه هیدرولیز شده‌اند و هیپوآلرژنیک کامل محسوب نمی‌شوند و هنوز هم می‌توانند واکنش آلرژ‌ی‌زا ایجاد کنند.

شیرخشک‌هایی که امروز در بازار موجود است مورد تایید وزارت بهداشت قرار گرفته است و طی فرایندهای بسیار ویژه ‌ای درست شده‌اند که قابل تهیه در منزل نیستند. شیر بز، شیر برنج یا بادام ایمن نیستند و برای نوزاد توصیه نمی‌شوند.

تغییر نوع شیرخشک

وقتی نوع شیرخشک فرزندتان را تغییر می‌دهید، علائم آلرژی باید طی 2 تا 4هفته از بین برود. پزشکتان احتمالاً توصیه می‌کند که تا یکسالگی نوزاد، با یک شیرخشک هیپوآلرژنیک ادامه دهید  و بعد به‌ تدریج شیرگاو را وارد برنامه‌غذایی نوزاد کنید.

اگر در این زمینه سوال یا نگرانی دارید حتماً با پزشک فرزندتان مطرح کنید.